Hemşerim Memleket Nere?

Bireyler adları ile anılırlar. Hakan olur, Aslı olur. Ancak toplumlar hangi ortak özellikleri ile anılır? Öncelikle hangi yönlerini ön plana çıkarmak istiyorlarsa o yönleri ile anılmalılar. Kimi için insanları bağlayan ortak kültür seviyesi, kimine göre yaşanan toprak, milliyet, tarih... olabilir. Bazıları "Ben Türküm." bazıları "Türkiyeliyim." diyebilir.

Son günlerde Türkiye'nin gündemini işgal eden önemli bir konu da bu. Kültür, alt kültür, Türk, Türkiyeli, müslüman, laik, azınlık...

Bunlar benim dışımda. Ben EGELİYİM. Zeytin yerim, şarap içerim. Yeri gelir çiğ köfte yer, rakı içerim. Bu benim Egeli hissetmemi önlemez. Kırk yıllık Egeli olmaktan ve Egeli hissetmekten kaynaklanan engin tecrübelerime dayanarak Ege insanı hakkında birkaç satır yazmaya karar verdim. Yazdıklarım beni anlatır. Tüm Egeliler'i aynı kefeye koyup birilerini üzmek istemem.

Az önce uzun süren bir muayene sırasında dikkatini nasılsa başka noktalara çekmeyi başardığım bir hastama sordum.

-Nerelisiniz?

-Karşıyakalı'yım. Aslında Balıkesir'de doğmuşum. Babamın işi nedeniyle. Ancak bir yaşında İzmir'e gelmişiz. Benim için Karşıyaka'ya geliş, ailem için Karşıyaka'ya dönüş.

Yazarken İzmir'li ve Karşıyaka'lı sözlerinde hata yapmadım. Çünkü Karşıyaka'lı olmak çok önemli. Olmayanlar bilmez. Başka yerlerde var mıdır bilemem. Ancak Karşıyaka'da yaşayanlar henüz buraya yerleşeli birkaç yıl olmuş bile olsa İzmir'li değil Karşıyakalı'dırlar. Kimse "Karataşlıyım." demez. O İzmirli'dir. Ancak Karşıyakalı, İzmirli değildir. Karşıyaka'nın İzmir'den farklı bir plaka numarası bile var. 35 buçuk. Karşıyakalı, bir milli takım tutuyor olabilir. Ancak aynı zamanda KSK taraftarıdır. Bu öyle keyfe keder bir tercih de değil. Gidin bakın. Karşıyaka Çarşısı esnafının KSK'ya yardım yapmayanı yok gibidir. Karşıyaka ismi geçen şarkı, İzmir ismi geçenden fazla olsa gerek.

Bunları düşünürken yeni sorumu sordum.

-Bana Ege insanını tanımlar mısınız?
-İzmirli'yi Egeli'den ayırmak isterim. İzmirli yavaş yavaş Amerikan'laşıyor. Ege insanı daha farklı.
-Nasıl bu Ege insanı?
-Samimi ve sıcaktır Egeli. Örneğin Ege'de aç kalmazsınız. Biri yediği gevreğin yarısını uzatıverir.

İzmirli olmayanlar için açıklama yapmak gerek. Sizin bildiğiniz simitin adı İzmir'de gevrektir. Ben, İzmirli olmayanlara bunu defalarca açıkladım. Bu açıklama İzmirli için çok olağan. Ancak İzmir dışından gelen biri anlamamakta direniyor. Gevrek kelimesinin içinde gevremek var. Yani yediğin o halka şeklindeki şeyin kırılgan bir kabuğu vardır. Simit ise halka şeklinde olan demektir. Yani isim, neyi kastettiğinizle ilgili. Sütlü simit başka, gevrek başka.

-Ege erkeği nasıldır?

-Kahveye gider.

-Yani?
-Aslında Ege insanı pek çalışkan değildir.

-Haklı olabilirsiniz. İzmirliler için söylenen bir söz vardır. Perşembe akşamı Çeşme'ye yazlığına gider, salı sabahı döner. İki gün olan haftasonu tatilini dört güne çıkarır.

Odada İzmir doğumlu hemşire dahil herkes gülmeye başladı.

Ege insanının biraz tembel olduğu su götürmez. Sanırım bunun en önemli nedeni, Ege'nin verimli olması. Toprak her yerde emek ister. Ancak Ege toprağı vefakardır. Az emeğin kıymetini çok bilir. Hal böyle olunca kahveye gidecek zaman bol olur.
Yaşam şekilleri insanların genlerine işliyor. Bin yılların verimli topraklarında yaşamış Egeliler artık ne iş yaparsa yapsın biraz rahata alışık oluyor.
Hırs da fazla değildir Ege halklarında. Hırs, basamaklarını çıktıkça yükselen bir merdiven gibidir. Basamaklara tırmanmak, yükseldikçe zorlaşır. En zor basamaklar en kısa olanlardır.
Ben bir Egeli'yim. Zeytini, şarabı ile. Güzel kızları, ılık iklimi ile. Aydınlığa dönük yüzü, kucakladığı her dinden kardeşleri ile.